Khoa Dị ứng- Miễn dịch lâm sàng Bệnh viện Bạch Mai - Hà Nội từng tiếp nhận không ít những nạn nhân do lạm dụng thuốc giảm đau mỗi khi cơ thể bị đau nhức. Nhẹ thì nổi mẩn đỏ khắp người, đầu choáng váng, nặng thì sốc phản vệ, thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Theo các bác sĩ, trong những thuốc gây dị ứng, thuốc giảm đau được liệt vào hàng thứ 2, sau thuốc kháng sinh.

Bôi thuốc giảm đau... đau thêm

GS Trần Ngọc Ân, Chủ tịch Hội Thấp khớp học VN, cho biết mới đây ông đã điều trị cho một bệnh nhân nam, 60 tuổi, có tiền sử bị viêm đa khớp nhập viện trong tình trạng sốt, sưng đau hai khớp gối. Theo lời bệnh nhân kể lại, trước đó ông bị sốt kèm theo sưng đỏ hai khớp gối, nghe lời mách bảo ông đã tự ý mua thuốc bôi ngoài da. Ngày đầu tiên các cơn đau nhức khớp gối có giảm đôi chút nhưng sau đó khớp gối bắt đầu sưng to và đau nhiều hơn mặc dù ông đã tăng thêm liều bôi. Theo GS Ân, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do thuốc có chất gây dị ứng.

Điều đáng sợ là nhiều loại thuốc, đặc biệt là thuốc gia truyền đã trộn vào những thuốc giảm đau rẻ tiền như coticoid dẫn tới việc người tiêu dùng phụ thuộc vào thuốc, bệnh không chữa được lại còn gây thêm nhiều biến chứng nguy hiểm.

Nhiều phản ứng phụ

Theo GS Ân, trên thị trường hiện có hai dòng thuốc giảm đau được sử dụng khá phổ biến là: thuốc giảm đau chống viêm và thuốc giảm đau hạ nhiệt (thường dùng nhất là nhóm thuốc paracetamol với nhiều tên biệt dược khác nhau như: epanadol, tylenol, efferalgan...) trong đó nhiều loại thuốc sử dụng mà không cần kê đơn. Tuy nhiên, nếu lạm dụng bệnh nhân có thể phản ứng da như mẩn ngứa, mề đay hoặc phù mạch, phù thanh quản. Nếu dùng bừa bãi có thể gây ngộ độc, tổn thương gan và hệ thần kinh trung ương. Thực tế, đã có nhiều trường hợp tử vong do sử dụng paracetamol quá liều.

TS Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng Khoa Nhi Bệnh viện Bạch Mai, cho biết đối với nhóm thuốc giảm đau kháng viêm đặc trị thường mang lại kết quả điều trị cao nhưng rất dễ gây biến chứng, nhất là những bệnh nhân có sẵn bệnh tiêu hóa. Bởi đa số các loại thuốc giảm đau đều có tác dụng kìm hãm sự sản xuất niêm mạc bảo vệ thành dạ dày, gây chảy máu dạ dày, thậm chí vết loét xuất hiện suốt thời gian dài mà không biểu hiện triệu chứng nào, cho đến khi dạ dày bị thủng hoặc xuất huyết nặng mới được phát hiện.

Nhưng đáng nói là khá nhiều người cứ thấy đau bụng, đau đầu, đau khớp... thường tự ý mua thuốc mà không cần sự chỉ định của bác sĩ. "Trong khi đó, những trường hợp có các triệu chứng viêm xương khớp nếu dùng thuốc bừa bãi rất nguy hại vì có thể kích thích bệnh lý khác phát triển. Đối với những người có bệnh về gan, dùng thuốc giảm đau không theo chỉ định sẽ đẩy nhanh quá trình suy gan, viêm gan mãn"- GS Ân cảnh báo!

TS Dũng khuyến cáo, trong các thuốc giảm đau, cần thận trọng nhất với aspirin, đặc biệt là trẻ em mới bị bệnh do virus vì thuốc có thể gây tổn thương gan và não. Việc sử dụng các thuốc giảm đau, hạ sốt khác cho trẻ nhỏ cũng cần có sự chỉ định của bác sĩ.

Thận trọng với thuốc dạng dán và bôi

Nhiều bác sĩ cho biết, không ít người nghĩ đơn giản các cơn đau đầu hay các sang chấn ngoài da là những bệnh vặt vãnh nên hay tự ý mua các loại thuốc ngoài da về sử dụng. Tuy nhiên, trường hợp nếu các khớp viêm có triệu chứng sưng, nóng, đỏ không được sử dụng các loại cao dán hoặc thuốc bôi giảm đau có tác dụng làm nóng như Salonpas, Perkindon, Deep heat, Sungaz... Bởi khi đó, tinh dầu nóng sẽ gây dãn mạch, khiến lượng máu đổ về chỗ viêm tăng lên. Hậu quả chỗ viêm càng sưng và phù nề hơn làm cho tình trạng viêm khớp càng nặng hơn. Với những thuốc giảm đau có tinh dầu nóng chỉ nên sử dụng khi bị các sang chấn như va đập phần mềm sưng bầm, bong gân, trật khớp, dãn dây chằng, đau khớp, đau mỏi mình mẩy... Các chế phẩm có tinh dầu nóng chỉ nên sử dụng với liều lượng vừa phải vì có thể gây bỏng da và tốt nhất không dùng cho trẻ nhỏ.